Het Enneagram is een handige tool voor persoonlijke groei

Ik word af en toe gek van mezelf. Regelmatig een gevoel van onrust. Altijd maar die twijfel. Vaak maak ik me zorgen over onbenullige details. Waarom kan ik niet wat luchtiger door het leven zoals iedereen om mijn heen? Waarom kan ik niet wat meer genieten en rust ervaren?

Dit waren gedachten die een aantal jaren door m’n hoofd heen gingen. Ik was druk op zoek naar een verklaring en oplossing. Totdat ik het Enneagram ontdekte. Deze ontdekking gaf me rust en helderheid omdat ik een manier vooruit vond. Veel viel op z’n plek.

Ik heb door de jaren heen behoorlijk wat gedragsmodellen bekeken. Bij het Enneagram dacht ik voor het eerst: ‘dit helpt me begrijpen wie ik ben en wat ik doe. Het was een eye-opener omdat ik sindsdien veel beter zie wat mijn diepere drijfveren zijn. Het mooiste vind ik dat het model uitgaat van positieve kwaliteiten en dat het heldere handvatten biedt voor gedragsverandering.

In dit blog leg ik op hoofdlijnen uit wat het Enneagram is en hoe je het kunt inzetten om je doelen te bereiken. Voor de liefhebber is er veel meer informatie beschikbaar voor verdere verdieping. Onderaan de tekst vind je een paar suggesties. In dit blog heb ik ervoor gekozen om de informatie behapbaar te houden.

Wat is het Enneagram?

Het Enneagram is een psychologisch gedragsmodel. Het woord Enneagram stamt van het Griekse ennea, dat negen betekent. Het tweede Griekse woord is grammos, hetgeen iets wat geschreven of getekend is betekent [1].

Het model onderscheidt negen types:

Het model gaat ervan uit dat er negen onbewuste basismotivaties zijn voor gedrag. Daarom worden er negen hoofdtypes onderscheiden, die weer uiteenvallen in diverse subtypes. Daarbij komen echter ook nog zaken als opvoeding, opleiding, omgeving en genetische kenmerken die alles bij elkaar ons gedrag bepalen [2].

Een klein overzicht van de negen types

Onderstaande beschrijvingen zijn gemaakt door Willem Jan van de Wetering in zijn boek ‘Het Enneagram als weg naar verandering’ [3]. Ik raad je aan deze beschrijvingen niet letterlijk te nemen. Bekijk ze met een luchtige bril. Ze zijn bedoeld om je een eerste indruk te geven van de verschillende types.

Een: Perfectionist

Enen zijn gericht op perfectie en zeggen dat alles altijd beter kan. Ze zijn principieel en idealistisch, houden er hoge normen en waarden op na en beoordelen anderen of die daaraan voldoen. Ze willen alles verbeteren en zijn bang om fouten te maken. Ze zijn zeer goed georganiseerd en zorgen voor logica. Het zijn degenen die hoge standaards hanteren. Ze onderdrukken hun woede die er soms opeens uitkomt. Ze zijn wijs, realistisch, nobel en hebben een hoge moraal. Enen hechten veel waarde aan regels en aan structuren.

Twee: Helper

Tweeën zijn gericht op het helpen van anderen. Ze zijn gezellig, oprecht, vriendelijk en warm. Ze hebben het hart op de goede plaats. Tweeën richten zich altijd op de ander en weten wat de ander nodig heeft. Ze offeren zichzelf op om de ander te helpen. Deze typen kunnen sentimenteel zijn en willen anderen behagen. Ze letten daarbij niet erg op hetgeen ze zelf nodig hebben, maar willen nodig zijn voor anderen. Ze willen liefde van anderen door liefde aan anderen te geven. Diep van binnen voelen tweeën een gevoel van eenzaamheid.

Drie: Winnaar

Succesvol, hardwerkend en net werkend is een goede omschrijving voor drieën. Ze zijn ambitieus, charmant, competent, hebben veel energie en hechten aan status. Ze maken zich vaak zorgen om hun imago en wat anderen over hen zeggen. Ze zijn de workaholics die zich zeer competitief opstellen. Ze passen hun imago aan de situatie aan. Ze kunnen goed leidinggeven, verliezen nooit het doel uit het oog en willen altijd winnen.

Vier: Romanticus

De Romanticus is zeer gevoelig, uiterst creatief, zelfbewust, gereserveerd. Vieren zijn emotioneel, eerlijk en persoonlijk, maar ze zijn onderhevig aan stemmingen. Het gaat op en neer. Ze voelen de gevoelens van anderen alsof het hun eigen gevoelens zijn. Ze kunnen zichzelf minderwaardig en kwetsbaar voelen. Ze zijn in ieder geval uniek en willen niet gewoon zijn.

Vijf: Waarnemer

Vijven zijn alert, hebben inzicht en vooral overzicht. Ze zijn de waarnemers die zichzelf kunnen isoleren om de zaak van alle kanten te bekijken en dan met een haarscherpe analyse naar voren te komen. Ze geven niet om kleding en imago en houden niet van emoties. Ze zijn rustig, analytisch, onafhankelijk en competent, maar kunnen excentriek zijn. Vijven zijn rustige mensen met een visie, die niet erg opvallen.

Zes: Loyalist (dit is mijn Enneagram type 😉 )

Toegewijd, gericht op zekerheid, betrouwbaar, hardwerkend en verantwoordelijk. Zessen moeten wel goed uitgelegd krijgen wat er van hen wordt verwacht en wie waarvoor verantwoordelijk is. Ze kunnen in stress goed werken terwijl ze daarover erg klagen. Ze hebben problemen met hun zelfvertrouwen en hebben bevestiging nodig. Ze zijn vaak te voorzichtig en enigszins angstig. Zessen zijn gezellig en hechten veel waarde aan betrouwbare vrienden en collega’s. Ze komen op voor de zwakkeren.

Zeven: Enthousiasteling

Productief, druk, optimistisch en spontaan. Zevens hebben legio ideeën en moeten veel opties hebben om goed te kunnen functioneren. Het zijn de charmeurs die het avontuur zoeken. Ze zijn gek op uitdagingen en zien weinig problemen, wel oplossingen. Ze zijn praktisch, maar hebben niet veel discipline. Het zijn uitstellers van zaken die niet leuk zijn om te doen. Ze zijn gezellig, leuk en charmant, maar hun impulsiviteit kan hen wel eens in problemen brengen.

Acht: Baas

Krachtig, sterk, dominant en vol zelfvertrouwen. Achten beschermen graag anderen, maar hebben een hekel aan zwakte. Het zijn trotse mensen die vaak lichamelijk sterk lijken. Ze willen controle over de situatie en als ze dat niet krijgen, worden ze confronterend en intimiderend. Ze hebben een klein hartje maar zorgen ervoor dat anderen niet te dichtbij komen. Ze vertrouwen op hun eigen kracht. Het zijn de leiders uit het Enneagram.

Negen: Vredesstichter

Makkelijk en stabiel. Negens wekken vertrouwen en vermijden ruzies. Het zijn vriendelijke mensen die begrip hebben voor alle standpunten. Daarom zijn het vredestichters, maar ze kunnen zelf moeilijk kiezen of ze ja of nee zullen zeggen. Ze zijn spiritueel, begripvol en hebben tijd nodig om iets klaar te krijgen. Ze kunnen wel eens koppig zijn. Ze brengen graag mensen bij elkaar om een conflict uit te praten, maar verdoven zichzelf als er echte problemen in hun eigen leven zijn.

De drie triades

De negen types zijn onderverdeeld in drie triades. Deze triades worden ook intelligentiegebieden genoemd. Dit zijn de intelligentiegebieden:

• Buik, dit is het instinctieve centrum
• Hart, dit is het gevoelscentrum
• Hoofd, dit is het denkcentrum

Mensen hebben toegang tot al deze intelligentiegebieden. Meestal is er één intelligentiegebied dominant. Een eerste stap om jouw primaire Enneagram type vast te stellen is jezelf af te vragen wat je dominante intelligentiegebied is.

Ben je iemand die graag instinctief handelt en graag in actie is? Ben je iemand die alles op gevoel doet? Of ben je iemand die eerst alles rustig op een rijtje wil zetten voordat je een besluit neemt?

De antwoorden op deze vragen geven je een eerste clou over jouw Enneagramtype.

Jezelf verdiepen in het Enneagram biedt je handvatten om je doelen te behalen

Door je te verdiepen in het Enneagram wordt je zelfinzicht groter omdat:

• je je diepere drijfveren begrijpt
• je leert over je kwaliteiten en valkuilen
• er helderheid ontstaat over je groeipad
• er helderheid ontstaat over je gedrag in stressvolle situaties

Dit zelfinzicht geeft je de handvatten om beperkende gedachtes en gedrag te doorbreken. Het model beschrijft bijvoorbeeld je groeipad:

• Een Loyalist (type 6) kan groeien door het loslaten van twijfel en door meer te vertrouwen op zichzelf en op de ander.
• Een Perfectionist (type 1) kan groeien door het loslaten van controle en de angst voor het maken van fouten.

Dit zijn twee kleine voorbeelden om de handvatten van het Enneagram concreter te maken. Het model gaat in de praktijk een stuk dieper. Wanneer je gaat inzien hoe je kunt groeien, opent dat mogelijkheden om te experimenteren met ander gedrag.

‘Ik houd er niet van om in een hokje geplaatst te worden, daarom lijkt een test doen me niks.’

Dit is een uitspraak van een coachee toen ik voorstelde om met het Enneagram aan de slag te gaan. Na wat verdere toelichting en een klein beetje overtuigingskracht stond deze coachee er voor open om een test te maken en met de uitkomsten aan de slag te gaan. Achteraf zei deze coachee:

‘Het Enneagram is het tegenovergestelde van iemand in een hokje plaatsen. Het geeft juist veel ruimte en vrijheid. Ik ben me veel bewuster geworden van mijn krachten en valkuilen.’

De kracht van het model is de gelaagdheid

Het Enneagram biedt concrete handvatten voor zelfinzicht, gedragsverandering en daarmee persoonlijke groei. De kracht van het model is de gelaagdheid. Hier zal ik een klein tipje van de sluier oplichten.

De basis

• Iedereen heeft een primair Enneagram type.
• Jouw type heeft van nature een aantal kwaliteiten en valkuilen.
• Op basis van je type kun je je groeipad bepalen.
• Je reageert op situaties en neemt besluiten vanuit je primaire intelligentie gebied.

Verdere verdieping

• Elk type heeft een min, een plus/minus en een plus variant
• Naast een groeipad heeft ieder type een stresslijn
• Elk type heeft vleugels. Ik heb bijvoorbeeld een sterk ontwikkelde 5-vleugel.
• Elk type heeft een verdedigingsmechanisme wat veelal onbewust is

Wil je meer over dit onderwerp weten?

Ben je enthousiast geraakt en wil je ontdekken wat jouw primaire enneagramtype is? Stap één is natuurlijk mij een berichtje sturen, dan ontvang je van mij een link naar de Enneagram scan van Intention, centrum voor Leiderschap en Coaching. Na het invullen van de scan ontvang je de uitkomst als pdf-document in je inbox. 

Boeken

Mijn opleider Johan van Bavel heeft een mooi hoofdstuk over het Enneagram geschreven in zijn boek Co-Creatie Leiderschapscoaching. Daarnaast raad ik ‘Het Enneagram als weg naar verandering’ van Willem Jan van de Wetering aan.

Het volgende boek op mijn leeslijst is ‘De wijsheid van het Enneagram’ door Don Richard Riso en Russ Hudson’.

YouTube

Op YouTube zijn er veel informatieve filmpjes te vinden over het Enneagram. Ik vind zelf het materiaal van Dr Tom Lahue erg prettig om naar te kijken.

Ben jij net zo enthousiast over het Enneagram als ik? Leuk! Stuur me gerust een berichtje op gijs@flowingfree.nl. Ik vind het leuk om hierover in gesprek te gaan.

Bronnen:

[1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Enneagram

[2] Boek: Co-Creatie, Leiderschapscoaching – Professioneel coachen in de praktijk – Johan van Bavel

[3] Boek: Het Enneagram als weg naar verandering – Willem Jan van de Wetering